اصول مطالعه زیست شناسی عبارت اند از:
الف)عمیق خواندن
ب)مفهومی خواندن
ج) ترکیبی خواندن
خیلی ها و حتی کسانی که مدعی اند که بهترین مشاور هستند تفاوت بین “مفهومی خواندن” و “عمیق خواندن” را نمی دانند.اجازه دهید با یک مثال از کتاب درسی زیست موضوع را برای شما روشن کنم.
بعنوان مثال در فصل ۵ سال دوم درباره حشرات میخوانیم که«سیستم تنفسی حشرات از تعدادی لوله های درونی به نام نای تشکیل شده است. شاخه های نای در سراسر بدن منشعب هستند. تبادل گازهای تنفسی از طریق این انشعابات با سلولهای بدن به طور مستقیم و بدون نیاز به همکاری دستگاه گردش مواد صورت میگیرد». خب بیایید با هم این قسمت از کتاب درسی را از نظرعمین خواندن بررسی کنیم. ببنید بچه ها دانش آموزان تجربی باید زمانی که با اینچنین متن های پر محتوایی در کتاب درسی خود برخورد می کنند باید بصورت خیلی عمین آن را بخوانند.
حالا این گفته ها به چه معناست؟ ببنید در متن کتاب ریست اشاره شده “تعدادی لوله درونی” یعنی دانش آموز دقیقا باید با طرزتفکر طرح کننده سوال به متن کتاب درسی نگاه کند.احتمال دارد طراح بخواهد به جای واژه “درونی” واژه “بیرونی” را قرار دهد در این صورت فردی که متن را به دقت نخوانده باشد در چنین تله هایی می افتد.یا بطور مثال گفته است لوله ها….دقت کنید حتی شما باید دقیقا به این “ها” نیز توجه کامل داشته باشید. ممکن است طراح بخواهد به جای “لوله ها” بگوید “یک لوله درونی”. ممکن است ابتدا برای شما این شیوه مسخره و یا حتی کسل کننده باشد.ولی شما اگر میخواهید نتیجه بگیرید باید چنین نگرشی را نسبت به درس زیست شناسی به یک شیوه تبدیل کنید. همچنین در عبارت بالا توجه به واژه های “نای” – “در سراسر بدن” – “به طور مستقیم” و نیز “بدون نیاز به همکاری دستگاه گردش مواد” خیلی خیلی مهم است.
شما میتوانید در زمان مطالعه با بکارگرفتن خودکار های رنگی گوناگون آنها را مشخص کنید. بطور مثال برای قید ها رنگ قرمز،برای اشکال و زیر نویس های آنها رنگ سبز و برای متن کتاب درسی و توجه به واژه های این شکلی نیز رنگ صورتی را انتخاب کرده و هایلایت کنید. اکنون شما با به انجام رساندن این مرحه اصل اول را رعایت کرده اید.
خب حالا مفهومی خواندن زیست یعنی چه؟
احتمالا طراح سوال بخواهد متناسب با این مطلب تستی را طرح کند که یکی از گزینه های آن اینگونه باشد: در ملخ،،هموگلوبین گاز اکسیژن را به ماهیچه های عقبی میرساند. فردی که بطور عمیق درس را مطالعه کرده باشد متوجه خواهد شد که این گزینه غلطی است. بخاطر اینکه گفته است هموگلوبین اکسیژن را حمل میکند. در صورتی که گفتیم سیستم گردش مواد دخالتی در تنفس جانور ندارد بنابراین…. شما با انجام دادن این مرحه اصل دوم را نیز به پایان رسانده اید.
چگونه بصورت ترکیبی مطالعه کنیم؟
شما که واژه “حشرات” را شنیده اید باید روی تمام نکته های ترکیبی آن هم کار کنید که عبارتنداز:داشتن گردش خون باز +فراوان ترین و موفق ترین جانوران در طول تاریخ زمین+دفع اوریک اسید و…..با رعایت کردن این سه اصل و همینطور مرور های پی در پی میتوان یک صدر فوق العاده بالا بدست اورد.نکته دیگر اینکه اصلا و ابدا در مطالعه زیست زیاده روی نکنید.یعنی دانش آموزان زیادی هستند که وقت ریاضی و فیزیک و عربیشون را میگذران روی درس زیست و این یک اشتباه محض است.